Wyłączna wina małżonka w sprawie o rozwód w apelacji

Postępowanie sądowe w sprawie o rozwód jest jednym z głównych postępowań z zakresu prawa rodzinnego. Zgodnie z treścią art. 57 k.r.o., Sąd orzekając rozwód, orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków Sąd zaniecha orzekania o winie. Jednakże w konkretnej sprawie może okazać się, iż o ile przed Sądem I Instancji strony nie żądały orzeczenia o winie za rozkład pożycia, tak już na etapie postępowania apelacyjnego jedna z nich może zmienić swoje stanowisko na podstawie powziętych wiadomości co do błędu czy też sytuacji zewnętrznych tyczących się winy małżonka za rozkład pożycia małżeńskiego. Co wówczas, czy strona może cofnąć wyrażoną uprzednio zgodę na zaniechanie orzekania o winie za rozkład pożycia?

Rozwód z Winą w Apelacji Rzeszów

1. Czy istniej możliwość zmiany stanowiska co do winy w apelacji?

W doktrynie jak i judykaturze wypracowany został pogląd zgodnie z którym, strona może w postępowaniu apelacyjnym cofnąć wyrażoną przed Sądem I Instancji zgodę na zaniechanie orzekania o winie rozkładu pożycia, m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1958 r., w sprawie o sygn. akt II CR 417/57; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1958 r., w sprawie o sygn. akt I CR 1127/57; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1958 r., w sprawie o sygn. akt III CR 226/58 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2005 r., w sprawie o sygn. akt IV CK 557/04. Na argumenty uzasadniające powyższy pogląd wskazuje się, iż zaniechanie orzekania o winie za rozkład pożycia małżeńskiego wywołuje bardzo doniosłe skutki materialnoprawne, w szczególności w zakresie prawa do alimentacji, co w adekwatny sposób przemawia przeciwko wykładni, która pozbawiłaby małżonka możliwości realizacji tych praw.

2. Skutki oświadczenia strony w sprawie o rozwód

Oświadczenie Strony postępowania w przedmiocie wyrażenia zgody na zaniechanie orzekania o winie za rozkład pożycia stanowi oświadczenie procesowe woli o skutkach materialnoprawnych. Oświadczenie woli wyraża wolę małżonka odnośnie przedmiotu orzekania jak i zarazem określa dla Sądu zakres jego kognicji. Zatem w myśl zasady dyspozycyjności dopuszczalne jest cofnięcie czynności procesowej, bowiem dla wszczęcia jak i kontynuowania postępowania decyduje wola podmiotów zainteresowanych wynikiem procesu.  

3. Skutki cofnięcia zgody na rozwód bez orzekania o winie

W piśmiennictwie w zakresie przyczyn uzasadniających cofniecie oświadczenia woli w przedmiocie zaniechania orzekania o winie za rozkład pożycia małżeńskiego wskazuje się dwojakie przyczyny. Pierwsze z nich tyczą się wad oświadczeń tkwiące w czynności, zaś jako drugie podaje się przyczyny związane z okolicznościami zewnętrznymi. W przypadku możliwości uchylenia się od następstw wadliwego procesowego oświadczenia woli nie mają zastosowania przepisy o uchyleniu się od skutków oświadczeń woli uregulowane w Kodeksie Cywilnym, bowiem tyczą się wyłącznie czynności cywilnoprawnych a nie czynności procesowych. Jednakże dla cofnięcia procesowych oświadczeń woli znajdują uzasadnienie wady oświadczeń woli uregulowane w prawie cywilnym tj. błąd, podstęp oraz groźba – przymus psychiczny. Czynności – oświadczenia woli procesowe mogą być cofnięte bez żadnych koniecznych czynności, albowiem skutek w postaci cofnięcia nastąpi w wyniku uczynienia nowej czynności procesowej. Zatem małżonek może wystąpić z żądaniem zaniechania orzekania o winie zarówno przed Sądem I Instancji, jak i Sądem II Instancji, ale i może cofnąć takie żądanie, tak jak i zgodę na orzeczenie rozwodu, aż do chwili zamknięcia rozprawy przed Sądem II Instancji.

4. Postępowanie apelacyjne w przypadku cofnięcia zgody na rozwód bez orzekania o winie

Celem postępowania apelacyjnego w sprawie o rozwód jest ponowne oraz wszechstronne zbadanie sprawy zarówno pod względem faktycznym jak i prawnym. Skoro Sąd Apelacyjny rozpoznaje sprawę jako sąd merytoryczny, tak też w sprawie o rozwód z urzędu zbada i oceni wszystkie przesłanki materialnoprawne rozwodu w zakresie, który obciążał Sąd I Instancji oraz jak wynika z zakresu zaskarżenia. Wyjątkowo dopuszczalne jest uchylenie sprawy do ponownego rozpoznania. Cofnięcie żądania zaniechania orzekania o winie za rozkład pożycia przed Sądem II Instancji nie musi wiązać się z przekazaniem sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania. Przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania będzie miało miejsce w sytuacji, gdy konieczne będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego odnośnie do winy w rozkładzie pożycia winy w całości. Tak też będzie, gdy Sąd I Instancji, z naruszeniem treści art. 56 § 3 k.r.o., w ogóle nie przeprowadził postępowania dowodowego w zakresie winy bądź też postępowanie dowodowe zostało ograniczone na podstawie art. 442 k.p.c.

5.  Skutki zmiany stanowiska w sprawie o rozwód

Strona cofająca wyrażoną przed Sądem I Instancji zgodę na nieorzekanie o winie za rozkład pożycia, powinna już w apelacji powołać nowe fakty i dowody dotyczące winy współmałżonka, a także wykazać, że ich powołanie przed Sądem I Instancji nie było możliwe, albowiem wówczas jeszcze nie istniały lub o nich nie wiedział, albo też zachodziły istotne przyczyny usprawiedliwiające niemożność ich przedstawienia, albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później. W postępowaniu apelacyjnym nie będzie skuteczne samo przytoczenie nowych okoliczności faktycznych i dowodów. W przeciwnym razie Sąd Apelacyjny oprze swoje orzeczenie o winie za rozkład pożycia na materiale procesowym zgromadzonym przed Sądem I Instancji.

Pogląd o dopuszczalności zmiany przed Sądem Apelacyjnym żądania o nieorzekaniu o winie powoduje uchylenie zaskarżonego wyroku ze względu na spór co do okoliczności decydujących o winie, jednakże ze względu na doniosłe skutki orzeczenia, sprawność postępowania musi ustąpić potrzebie zapewnienia dwuinstancyjnego rozpoznawania sprawy również w tym przedmiocie.

Sprawy o rozwód niejednokrotnie sprawiają stronom duże problemy, dlatego pomoc adwokata może się okazać nieoceniona. Nasza Kancelaria Adwokacka w Rzeszowie zajmuje się sprawami o rozwód zarówno w przypadku cofnięcia w postępowaniu apelacyjnym zgody na zaniechanie orzekania winy za rozkład pożycia małżeńskiego. 

Rozwód z wyłącznej winy małżonka w apelacji

Zmiana stanowiska w sprawie o rozwód

Jeżeli interesuje Cię tematyka artykułu i masz pytania związane z rozwodem, chcesz wiedzieć jakie są konsekwencje orzeczenia winy jednego z małżonków, czy warto starać się o rozwód z orzeczeniem winy, jakie masz szanse na uzyskanie rozwodu z orzeczeniem winy skontaktuj się z nami. Numer telefonu, adres korespondencyjny oraz adres e-mail znajdziesz w zakładce KONTAKT. Zapraszamy do siedziby naszej Kancelarii Adwokackiej w centrum Rzeszowa.

Adwokat Sprawy Rozwodowe Rzeszów